فیلم | اتکا به متون ادبی عاشورایی متقن‌تر از اسناد تاریخی است
صورت آداب و رسوم و نگاه به حادثه عاشورا را در شعر شاعران مختلف می‌توان دید، سیف فرغانی از جمله این شاعران است که نسبت به حادثه عاشورا واکنش نشان داده است.
به گزارش ایکنا؛ اسماعیل امینی، شاعر و پژوهشگر ادبیات آیینی در دومین برنامه «محرم در شعر و ادب فارسی» که گزیده و گلچینی از سروده‌های عاشورایی و آئینی شاعران کهن و معاصر است، می‌گوید:
ای قوم درین عزا بگریید
بر کشته کربلا بگریید
با این دل مرده خنده تا چند
امروز درین عزا بگریید
فرزند رسول را بکشتند
از بهر خدای را بگریید
از خون جگر سرشک سازید
بهر دل مصطفی بگریید
وز معدن دل به اشک، چون در
بر گوهر مرتضی بگریید
با نعمت عافیت به صد چشم
بر اهل چنین بلا بگریید
دلخسته ماتم حسینید
ای خسته دلان، هلا! بگریید
در ماتم او خمش مباشید
یا نعره زنید یا بگریید
تا روح که متصل به جسم است
از تن نشود جدا بگریید
در گریه سخن نکو نیاید
من می‌گویم شما بگریید
بر دنیی کم بقا بخندید
بر عالم پر عنا بگریید
بسیار درو نمی‌توان بود
بر اندکی بقا بگریید
اشک از پی چیست تا بریزید
چشم از پی چیست تا بگریید
در گریه به صد زبان بنالید
در پرده به صد نوا بگریید
این شعر از سیف فرغانی، شاعر قرن هفتم و معاصر مولوی و سعدی است. سیف فرغانی شاعر متفاوتی است. یکی از دلایلش نیز این است که نسبت به آنچه در اجتماع بوده، واکنش نشان می‌داده و یکی از مشهورترین شعرهایش شعری است که بالای آن نوشته، خطاب به مغول که؛
هم مرگ بر جهان شما نیز بگذرد/ هم رونق زمان شما نیز بگذرد
آب اجل که هست گلوگیر خاص و عام/ بر حلق و بر دهان شما نیز بگذرد
این شعر سیف که در ابتدا خواندم، نشان می‌دهد که رسم عزاداری برای امام حسین(ع) به همین صورتی که ما امروز داریم، یعنی اینکه کسی شعری و نوحه‌ای بخواند و دیگران گریه کنند، از گذشته برقرار بوده است، با اینکه غلبه حاکمان شیعه از روزگار پس از صفویه است، اما عزاداری برای امام حسین(ع) به همین صورت مرسوم بوده است. چنانچه در شعر سیف هم هست که «در گریه سخن نکو نیاید/ من می‌گویم شما بگریید». یعنی یکی نوحه می‌خوانده و بقیه گریه می‌کردند.
نکته دیگر هم اینکه؛ در ماجرای ابراز ارادت به امام حسین(ع) و عزاداری برای آن حضرت، شیعه تنها نیست و تقریباً همه فرقه‌ها و مذاهب گوناگون اسلامی در بزرگداشت ماجرای کربلا و عزادارای برای امام حسین(ع) مشترک است، گرچه هر کس به آیین و آداب و رسوم خود این کار را انجام می‌دهد. یعنی این بدعتی که بعد‌ها در آمده و شاخه‌های برساخته‌ای در مذاهب اسلامی پیدا شد و با عزاداری، توسل، زیارت و شفاعت و ... مخالفت صریح کرد، پدیده جدیدی است و پیشینه‌ای ندارد و ما به استناد منابعی که در دست داریم، حتی اگر منابع تاریخی را کنار بگذاریم و به منابع ادبی تکیه کنیم، می‌توانیم صورت آداب و رسوم و نگاه به حادثه عاشورا را در شعر شاعران مختلف ببینیم.
به نظرم بیش از آنکه اسناد تاریخی قابل اتکا باشند، متون ادبی به ویژه شعر که بیانگر صریح عواطف است، می‌تواند راهنمای ما باشد، برای اینکه نسبت به تحولاتی که مربوط به واقعه عاشورا بوده است، شناخت پیدا کنیم.
انتهای پیام
